Το ποσοστό ανεργίας είναι ένας σημαντικός δείκτης τόσο με κοινωνικές όσο και με οικονομικές διαστάσεις, που θεωρείται ότι υποδεικνύει την κοινωνική και οικονομική ευζωία μιας χώρας. Η μέτρησή του στην Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (EU-LFS) βασίζεται σε μία σύνθετη οικονομική έννοια, η οποία είναι σύμφωνη με τους ορισμούς του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας (ILO) και κατατάσσει τον πληθυσμό σε εργαζομένους, ανέργους και οικονομικά μη ενεργούς. Στην παρούσα διατριβή, ερευνήθηκε η αντίληψη των ατόμων για τη κατάσταση απασχόλησής τους σε σύγκριση με την κατάταξη απασχόλησης σύμφωνα με τους ορισμούς του ILO, με σκοπό να διαπιστωθεί εάν οι αντιφατικές αντιλήψεις και οι αντιλήψεις που συμπίπτουν με τον ορισμό διαφέρουν διαχρονικά σε επίπεδο εθνικό αλλά και μεταξύ των χωρών σε διεθνές επίπεδο. Η ανάλυση βασίστηκε στα ετήσια δεδομένα της EU-LFSγια τα έτη 2008-2015 για δεκαέξι Ευρωπαϊκές χώρες: Αυστρία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Δανία, Φινλανδία, Γαλλία, Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία και Σουηδία. Η λεπτομερής εξέταση του δημογραφικού και του κοινωνικού «προφίλ» των Ευρωπαίων που συμφωνούν ή διαφωνούν με τον συμβατικό ορισμό του ILOαποκάλυψε ότι το μοτίβο του δημογραφικού και κοινωνικού «προφίλ» παρέμενε συστηματικό διαχρονικά σε εθνικό επίπεδο. Όμως, τα απροσδόκητα υψηλά ποσοστά των αντιλήψεων των Ευρωπαίων για την κατάσταση απασχόλησής τους που συμφωνούν με τον συμβατικό ορισμό του ILOέδειξαν ότι το ερώτημα του αυτοπροσδιορισμού πρέπει να προηγείται και όχι να ακολουθεί τα ερωτήματα για την κατάσταση απασχόλησης του συμβατικού ορισμού του ILO, ή τα ερωτήματα σχετικά με την εγγραφή στα μητρώα των δημοσίων γραφείων απασχόλησης όπως ρητά προσδιορίζεται από τις οδηγίες της Eurostatστις συμμετέχουσες χώρες. Επίσης, δομήθηκαν δύο εναλλακτικοί ορισμοί της κατάστασης απασχόλησης ως παραλλαγές των συμβατικών ορισμών του ILO. Η σύγκριση αυτών των εναλλακτικών ορισμών με τον συμβατικό ορισμό του ILOκαι τη μέτρηση του αυτοπροσδιορισμού είχε ως αποτέλεσμα διαφορετικές κατανομές της κατάστασης απασχόλησης. Η διερεύνηση του δημογραφικού και κοινωνικού «προφίλ» των ανέργων που προέκυψε από την εφαρμογή της μέτρησης του αυτοπροσδιορισμού και των δύο εναλλακτικών μετρήσεων της κατάστασης απασχόλησης έδειξε ότι διαφέρουν. Οι περισσότερες αλλαγές εντοπίστηκαν ανάμεσα στα έτη και σε εθνικό επίπεδο για τις δημογραφικές μεταβλητές του φύλου και της ηλικίας κυρίως από ό,τι στις κοινωνικές μεταβλητές της οικογενειακής κατάστασης και του εκπαιδευτικού επιπέδου. Επιπλέον, η εφαρμογή των δύο εναλλακτικών ορισμών στα δεδομένα της EU-LFSείχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του επίσημου ποσοστού ανεργίας σε όλες τις χώρες. Αξιοσημείωτη ήταν η αύξηση στο Βέλγιο, την Ουγγαρία, την Ιρλανδία, την Ιταλία αλλά ιδιαίτερα την Ρουμανία. Σε όλες τις χώρες, το ποσοστό ανεργίας αυξήθηκε όταν εφαρμόστηκε η μέτρηση του αυτοπροσδιορισμού, εκτός από την περίπτωση της Ολλανδίας. Η αύξηση που προέκυψε ήταν υψηλότερη στις περιπτώσεις της Βουλγαρίας, της Ουγγαρίας, της Ιταλίας και της Πορτογαλίας. Τα αποτελέσματα αναφέρονται για την ηλικιακή ομάδα 15-74 ετών, ώστε να θεμελιώνεται η συγκρισιμότητά τους με τον συμβατικό ορισμό του ILO. Αυτή η μεθοδολογική μελέτη συμβάλλει στην έρευνα για τη μέτρηση της ανεργίας, αναδεικνύοντας τη σημασία των ορισμών των μετρήσεων και την πολυπλοκότητα της ταξινόμησης βασικών μεταβλητών που χρησιμοποιούνται στην κοινωνική έρευνα.
Λέξεις κλειδιά: Κατάσταση απασχόλησης, Έρευνα Εργατικού Δυναμικού (EU-LFS), εναλλακτικοί ορισμοί της ανεργίας
Επικ. Καθ. Άγγελος Μιμής, ΤΟΠΑ, Πάντειο Πανεπιστήμιο