Δημογραφικές μεταβολές, αγορά εργασίας και κοινωνική ασφάλιση

I. Περιεχόμενο του μαθήματος

Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τη σημασία των δημογραφικών αλλαγών που συντελούνται σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και κυρίως αυτών που αφορούν στο μέγεθος, στο ρυθμό αύξησης και στην κατά ηλικία και φύλο διάρθρωση του πληθυσμού, για τις ανισορροπίες της αγοράς εργασίας και των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Το μάθημα πραγματεύεται τη σχέση μεταξύ πληθυσμού σε ηλικία εργασίας, ποσοστών συμμετοχής στην αγορά εργασίας και μεταβολών στο μέγεθος και την κατά ηλικία και φύλο διάρθρωση του εργατικού δυναμικού. Επιπλέον, εξετάζονται οι δημογραφικοί παράγοντες που σχετίζονται με τα επίπεδα απασχόλησης και ανεργίας και αναλύεται ο ρόλος της δημογραφικής γήρανσης για την βιωσιμότητα των συστημάτων συνταξιοδότησης. Τέλος αναλύονται επιμέρους ζητήματα που αφορούν μεταξύ των άλλων στη σχέση δημογραφικής γήρανσης και υγείας και δημογραφικής γήρανσης και «ενεργού» γήρανσης.

Η διδακτέα ύλη του μαθήματος διαρθρώνεται ως εξής:

Ι. Σύντομη περιγραφή και ανάλυση των δημογραφικών εξελίξεων με έμφαση στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

1. Σχέση των πληθυσμιακών μεταβολών με την κοινωνικο-οικονομική οργάνωση και την ασκούμενη κοινωνική πολιτική

2. Μελέτη, μέτρηση και ανάλυση των πληθυσμιακών μεταβολών

3. Δημογραφικές εξελίξεις και προοπτικές: η ευρωπαϊκή διάσταση

ΙΙ. Πληθυσμιακές μεταβολές, εργατικό δυναμικό και αγορά εργασίας

4. Σύνδεση των πληθυσμιακών μεταβολών με το μέγεθος του εργατικού δυναμικού

5. Οι προοπτικές εξέλιξης της προσφοράς εργασίας υπό το πρίσμα των δημογραφικών προοπτικών

6. Η διάσταση της ηλικίας, του φύλου και της χώρας γέννησης στις διαχρονικές μεταβολές του εργατικού δυναμικού

ΙΙΙ. Πληθυσμιακές μεταβολές και βιωσιμότητα των συστημάτων συνταξιοδότησης

7. Πληθυσμιακές μεταβολές και οικονομική ισορροπία των συνταξιοδοτικών συστημάτων

8. Πληθυσμιακές μεταβολές, βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων και αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών

9. Δημογραφική γήρανση και αλλαγές στη λειτουργία των συνταξιοδοτικών συστημάτων

ΙV. Επιμέρους ζητήματα

10. Πληθυσμιακές μεταβολές και επιπτώσεις για τον τομέα της υγείας

11. Η γήρανση του εργατικού δυναμικού και ο προβληματισμός της «ενεργού γήρανσης»

12. Δημογραφική γήρανση και ηλικιωμένοι

13. Δημογραφικές εξελίξεις και επιπτώσεις στην κατανάλωση και την αποταμίευση

14. Οι δημογραφικές αλλαγές υπό το πρίσμα της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και της οικονομικής κρίσης

15. Πληθυσμιακές μεταβολές και διαγενεακή αλληλεγγύη

 

ΙΙ. Ενδεικτική εξεταστέα ύλη:

Σχέση των πληθυσμιακών μεταβολών με την κοινωνικο-οικονομική οργάνωση και την ασκούμενη κοινωνική πολιτική. Δείκτες δημογραφικής γήρανσης. Δημογραφικές εξελίξεις και προοπτικές: η ευρωπαϊκή διάσταση. Σύνδεση των πληθυσμιακών μεταβολών με το μέγεθος του εργατικού δυναμικού, την απασχόληση και την ανεργία. Οι προοπτικές εξέλιξης της προσφοράς εργασίας υπό το πρίσμα των δημογραφικών προοπτικών. Πληθυσμιακές μεταβολές και οικονομική ισορροπία των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Μεταβολές στην κατά ηλικία διάρθρωση του πληθυσμού και επιπτώσεις στην ισορροπία των συστημάτων συνταξιοδότησης: η περίπτωση του αναδιανεμητικού συστήματος. Πληθυσμιακές μεταβολές, βιωσιμότητα των ασφαλιστικών συστημάτων και αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Δημογραφική γήρανση και αλλαγές στη λειτουργία των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Μη-δημογραφικοί παράγοντες της κρίσης των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Δημογραφικές εξελίξεις και προτεινόμενες αλλαγές αναφορικά με την οργάνωση και τη χρηματοδότηση των συνταξιοδοτικών συστημάτων. Πληθυσμιακές μεταβολές και επιπτώσεις για τον τομέα της υγείας. Η γήρανση του εργατικού δυναμικού και ο προβληματισμός της «ενεργούς γήρανσης». Δημογραφική γήρανση και ηλικιωμένοι. Δημογραφικές εξελίξεις και επιπτώσεις στην κατανάλωση και την αποταμίευση. Οι δημογραφικές αλλαγές υπό το πρίσμα της παγκοσμιοποίησης της οικονομίας. Πληθυσμιακές μεταβολές και διαγενεακή αλληλεγγύη.

ΙΙΙ. Εξετάσεις:

Η εξέταση του μαθήματος γίνεται γραπτά χωρίς χρήση βιβλίων και σημειώσεων.

ΙV. Υλικό μαθήματος

Συγγράμματα:

Μπάγκαβος, Χ., 2003. Δημογραφικές μεταβολές, αγορά εργασίας και συντάξεις στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αθήνα: Gutenberg.

Άλλο Υλικό:

Έγγραφα και σύνδεσμοι αναρτημένοι στο (e-class)

V. Ενδεικτική βιβλιογραφία

- Ρομπόλης Σ. και Μπέτσης Β. 2016. Η οδύσσεια του ασφαλιστικού. Αποδιάρθρωση, σύγκρουση των γενεών και μία λύση. Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη

- Σακέλλης, Γ., 2001. Πληθυσμός και εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα: μορφολογία και διαχρονικές εξελίξεις. Αθήνα: Μπένος

- Τραγάκη, Α., Μπάγκαβος, Χ. και Ντούνας, Δ. 2015. Περί Δημογραφίας και Πληθυσμιακών Εξελίξεων. Ηλεκτρονικό βιβλίο στο πλαίσιο της Δράσης Κάλλιπος, Αθήνα, 295 σελ. https://repository.kallipos.gr/handle/11419/4670?&locale=el

- Jackson, W.A., 1998. The Political Economy of Population Ageing. London: Edgard Elgar

 

Κωδικός Γραμματείας
510069
Κατηγορία
Υποχρεωτικό Επιλογής
Διδακτικές μονάδες
3
ERASMUS
Διδάσκεται