Συγκρουσιακή Πολιτική, Συλλογική Δράση, Κοινωνικά Κινήματα

Στο κλασικό του Introduction à la politique (1964), o Maurice Duverger επεσήμανε πως η πολιτική είναι Ιανική, δισυπόστατη. Υφίσταται βέβαια ως τέχνη του κυβερνάν, υφίσταται όμως και ως αγώνας. Στην πρώτη εκδοχή, που θεωρητικά έλκει από την κλασική φιλελεύθερη πολιτική σκέψη και ερευνητικά εκβάλλει στον πλουραλισμό, η πολιτική γίνεται αντιληπτή ως ένα κατά βάση τεχνικό πρόβλημα ‒ως άδολη διαδικασία επιμερισμού αγαθών (κατά την παραστατική απεικόνιση του David Easton), μέσω της λειτουργίας του Κράτους και άλλων κεντρικών θεσμών διακυβέρνησης που προκύπτουν από κοινωνικό συμβόλαιο. Έλκοντας κατά βάση από τη μαρξική ανάγνωση της ιστορικής εξέλιξης με όλες τις πολλαπλές θεωρητικές της παραλλαγές και μετεξελίξεις, η δεύτερη οπτική επερωτά και αμφισβητεί όλες σχεδόν τις καταστατικές παραδοχές της πρώτης. Η πολιτική δεν είναι εδώ άδολος επιμερισμός αγαθών (ένα τεχνικό πρόβλημα περί του καλύτερου δυνατού τρόπου διακυβέρνησης), αλλά αγώνας: σύγκρουση-απόρροια συστηματικής κυριαρχίας. Στο θεωρητικό αφήγημα της προσέγγισης αυτής δεσπόζει η άποψη ότι από την αυγή της δημιουργίας των ανθρώπινων κοινωνιών στο προσκήνιο εμφανίζονται κυρίαρχες ομάδες ‒ομάδες που με διάφορες κοινωνικές λειτουργίες και μέσα επιβολής επιτυγχάνουν ιδιοποίηση και ατομική νομή του κοινωνικά παραγόμενου υπερπροϊόντος. Κοινωνικά συμβόλαια, σύμφωνα με την οπτική αυτή, δεν υπήρξαν ποτέ, ενώ οι κεντρικοί θεσμοί διακυβέρνησης είναι οργανικά επιφορτισμένοι με την οργάνωση της συστημικής κυριαρχίας. Έπεται πως πραγματικό πρόβλημα της πολιτικής είναι η διερεύνηση των όρων συγκρότησης και πρακτικής δυο βασικών, συχνά σύνθετων και πάντως ιστορικά μεταβαλλόμενων, κοινωνικοπολιτικών κατηγοριών: των κυρίαρχων και των κυριαρχούμενων. Οι πρώτοι αποσκοπούν στην παγίωση, τη θεσμική και αξιακή νομιμοποίηση και αναπαραγωγή της πολύτιμης κυριαρχίας τους· οι δεύτεροι σε μεταβολή, μεταρρύθμιση ή άρση της. Αυτή η αέναη αντιπαράθεση, με ό,τι περικλείει αποτελεί το κύριο, το θεμελιώδες περιεχόμενο της πολιτικής. Συνάγεται πως στην προσέγγιση αυτή η πολιτική των αντιπαραθέσεων, η συγκρουσιακή πολιτική, όχι μόνο παθολογικό συμβάν της πυρηνικής πολιτικής δεν συνιστά, αλλά ‒το ακριβώς αντίθετο‒ αποτελεί οργανικό και ερευνητικά αναντικατάστατο στοιχείο της, το πλέον κομβικό πυρηνικό της στοιχείο. Με φόντο το νέο «παγκοσμιοποιημένο» πεδίο άσκησης της πολιτικής, το μάθημα αυτό αποτελεί εισαγωγή διερευνούν το ευρύ πεδίο της Συγκρουσιακής Πολιτικής, στις μέρες μας συστατική συνιστώσα της πολιτικής κοινωνιολογίας και της συγκριτικής πολιτικής ανάλυσης. Πρόκειται για πολιτική που, αν και σε συνάφεια με τη θεσμική, ασκείται ωστόσο στο περιθώριο ή και στον αντίποδά της. Πώς προκύπτουν οι συλλογικές διεκδικήσεις και τα κοινωνικά κινήματα; Γιατί και πότε οι άνθρωποι εγκαταλείπουν τις ρουτίνες της καθημερινότητας για να εμπλακούν στις αβεβαιότητες της συλλογικής δράσης; Αν θεωρήσουμε ότι η υλική αποστέρηση και η δυναμική προώθησης συλλογικών συμφερόντων αποτελούν βασικές προϋποθέσεις για την εκδήλωση συλλογικής δράσης, είναι άραγε αυτές αρκετές; Τι είδους πόρους κινητοποιούν τα συλλογικά υποκείμενα προκειμένου οι διεκδικήσεις τους να είναι αποτελεσματικές; Στο γενικό αυτό πλαίσιο ο προβληματισμός συγκροτείται στη βάση μιας σειράς κομβικών ερευνητικών αξόνων: πολιτικές ευκαιρίες: συστηματικές διαστάσεις της πολιτικοθεσμικής συγκυρίας που διευκολύνουν την ανάδυση κινηματικών υποκειμένων και δράσεων (και εξετάζονται πάντα σε αντιπαραβολή με την αντίστροφή τους κατάσταση, τους πολιτικούς περιορισμούς και τις απειλές)· μορφές δράσης: ιστορικά αφομοιωμένα διεκδικητικά ρεπερτόρια με τα οποία τα κινήματα προωθούν τα αιτήματά τους· οργανωτικές δομές και υποστηρικτικά δίκτυα· νοηματοδοτήσεις, αξιακές πλαισιώσεις και συλλογικές ταυτότητες: ο χώρος του πολιτικού λόγου, των νοηματοδοτήσεων και των συμβολικών αναπαραστάσεων.

Διδάσκων: Σ. Σεφεριάδης

Κωδικός Γραμματείας
510211
Κατηγορία
Ελεύθερης Επιλογής
Διδακτικές μονάδες
3
ERASMUS
Δεν διδάσκεται