Περιεχόμενο του μαθήματος
Σκοπός του μαθήματος είναι να γνωρίσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες τους μηχανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, να εξοικειωθούν με τα χαρακτηριστικά της παρεχόμενης προστασίας και να είναι σε θέση να αξιολογούν κριτικά σύγχρονα ζητήματα που αφορούν την οργανωτική δομή, την οικονομική βιωσιμότητα του φορέα. Σκοπός του µαθήµατος είναι να παρουσιάσει τις θεσµικές, οργανωτικές, αξιακές και οικονοµικές θεµελιώσεις της κοινωνικής ασφάλισης. Στα πλαίσια του παρόντος µαθήµατος υιοθετείται διεπιστηµονική και συγκριτική προσέγγιση. Ειδικότερα, εξετάζονται η θεσµική, νοµική και οργανωτική διάσταση της κοινωνικής ασφάλισης σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο. Αναλύεται η αλληλεξάρτηση των µορφών χρηµατοδότησης, οικονοµικής λειτουργίας και διασφάλισης βιωσιµότητας των διαφορετικών µοντέλων µε τα αξιακά θεµέλια της κοινωνικής ασφάλισης.
Η διδακτέα ύλη του μαθήματος επικεντρώνεται στους παρακάτω άξονες περιεχομένου:
Γενικές Αρχές Κοινωνικής Ασφάλισης: Μορφές Θεσµικής Κατοχύρωσης και Εφαρµογή τους στο Ελληνικό ΣΚΑ. Πολιτικές και Φιλοσοφικές Διαστάσεις της Κοινωνικής Ασφάλισης: ο ασφαλιστικός κίνδυνος και η κοινωνία της διακινδύνευσης. Κοινωνικά δικαιώµατα στην κοινωνική ασφάλιση, κοινωνική ιδιότητα του πολίτη και επάλληλοι κύκλοι αλληλεγγύης. Η αρχιτεκτονική ελληνικού συστήµατος κοινωνικής ασφάλισης: ιστορική εξέλιξη και διάστασεις ενοποιήσεων µέχρι σήµερα. Μοντέλα οργάνωσης και οικονοµικής διαχείρισης των οργανισµών κοινωνικής ασφάλισης. Η διάρθρωση των εισηγήσεων βασίζεται στις παρακάτω θεματικές υποενότητες.
·
Κοινωνική ασφάλιση και Κοινωνική Ασφάλεια. Κοινωνική Ασφάλιση και προνοιακή προστασία. Διαγενεακή αλληλεγγύη και οι ομόκεντροι κύκλοι της αλληλεγγύης. Τα μοντέλα Bismarck και Beveridge.
·
Αρχές κοινωνικής ασφάλισης. Η ασφαλιστική αρχή και η αρχή της αλληλεγγύης. Ο υποχρεωτικός και δημόσιος χαρακτήρας της κοινωνικής ασφάλισης. Αρχή ισότητας και καθολικότητας προστασία.
·
Αρχές οργάνωσης και διοίκησης οργανισμών κοινωνικής ασφάλισης. Η τάση ενοποίησης των ασφαλιστικών φορέων. Ο e-ΕΦΚΑ, ο ΕΟΠΥΥ, η ΔΥΠΑ. To ΕΤΕΑΕΠ (Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ Παροχών) και η ένταξή του στον e-ΕΦΚΑ.
·
Εργασία και κοινωνική ασφάλιση. Η διαφοροποίηση της προστασίας με κριτήριο την εργασιακή σχέση και την εργασιακή ένταξη. Η ασφάλιση μισθωτών και μη μισθωτών. Προκλήσεις της κοινωνικής ασφάλισης από τις εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις. Ασφάλιση ευέλικτων μορφών απασχόλησης.
·
Πηγές χρηματοδότησης της κοινωνικής ασφάλισης και χαρακτηριστικά τους. Εισφορές κοινωνικής ασφάλισης και κρατική εισφορά. Διαχείριση αποθεματικών κοινωνικής ασφάλισης.
·
Ο χρόνος ασφάλισης ως προϋπόθεση προστασίας. Πραγματική ασφάλιση και εικονική ασφάλιση. Πραγματική ασφάλιση και πλασματικός χρόνος ασφάλισης. Μέθοδοι υπολογισμού χρόνου ασφάλισης. Κανόνες προαιρετικής ασφάλισης. Παράλληλη και διαδοχική ασφάλιση.
·
Προστασία γήρατος. Προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιωμάτων και υπολογισμός συντάξεων. Προγράμματα κεφαλαιοποιητικά και διανεμητικά. Προγράμματα καθορισμένης παροχής και καθορισμένης εισφοράς
·
Προστασία συντάξεων αναπηρίας και επιζώντων. Προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος ανά ασφαλιστικό καθεστώς.
·
Προστασία ανεργίας. Προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιώματος σε επιδόματα ανεργίας. Προστασία επαγγελματικής ασθένειας και εργατικού ατυχήματος.
·
Προστασία ασθένειας, μητρότητας και φροντίδας κατ’οίκον. Προστασία υγείας σε είδος και σε χρήμα. Προϋποθέσεις θεμελίωσης δικαιωμάτων.
·
Η συμβολή της ΔΟΕ στη διαμόρφωση διεθνών προτύπων κοινωνικής ασφάλισης. Η αρχή της επικουρικότητας στις αρμοδιότητες της ΕΕ και οι πολιτικές της για το συντονισμό των εθνικών μηχανισμών κοινωνικής ασφάλισης.